Grip nedir?

Grip, influenza virüsünün neden olduğu, genellikle sonbahar sonu, kış ve ilkbahar başına kadar olan dönemde daha sık görülen oldukça bulaşıcı bir solunum yolu hastalığıdır. İnfluenza virüsünün A, B, C tipleri hastalık yapmaktadır.

Grip niye önemli?

Her yıl tüm dünyada milyonlarca kişi grip olmakta ve binlerce kişi hayatını kaybetmektedir. Grip, özellikle riskli gruplarda ciddi solunum yolu komplikasyonlarına ve ölümlere neden olabilir. Grip, dünyada zaman zaman çok ciddi salgınlara neden olmaktadır. Grip olanlar yaklaşık bir hafta iş ve okullarından uzak kalmaktadır.

Grip belirtileri nelerdir?

Grip belirtileri, virüsün vücuda girmesinden sonraki 1-3 gün içerisinde ortaya çıkar.

Ani başlayan yüksek ateş, öksürük, boğaz ağrısı, burun akıntısı ya da tıkanıklığı, baş ağrısı, kas ağrısı, iştahsızlık, yorgunluk, nefes darlığı, mide bulantısı, kusma gibi bulgulara neden olur. Bebekler, bağışıklığı düşük bireyler, kronik hastalığı olanlar ve yaşlılar daha olumsuz etkilenir.

Belirtiler, hastanın günlük işlerini etkileyecek düzeye ulaşabilir. Halsizlik grip geçtikten sonra bile birkaç hafta devam edebilir. Şikâyetler genellikle 7 gün sürer, ilk 2-3 gün içerisinde şiddetlenir ve sonrasında düzelme başlar, ancak iyileşme süresi 1- 2 haftaya kadar uzayabilir.

Grip nasıl bulaşır?

Tokalaşma, öpüşme, bir metreden fazla yaklaşarak konuşma önemli bulaş yollarıdır. Gribin bulaşması kapalı ortamlarda çok daha kolaydır. Hasta öksürdüğünde ve hapşırdığında milyonlarca virüs havaya yayılır. Sağlıklı insanlar solunum yoluyla virüsü alır. Havadaki damlacıklarla virüs 1-2 metre uzağa kadar yayılabilir. Bu şekilde influenza virüsüne karşı bağışıklığı olmayan kişiler 1-4 gün içinde gribe yakalanır. Bu damlacıkların bulaştığı yüzey ve nesnelere temas edildikten sonra ellerin ağız, burun veya göze sürülmesi ile de virüs bulaşabilmektedir. Kapı kolu, masa, bardak, vb. yüzeylerde virüs 2-8 saat canlı kalmaktadır. Hasta kişiler belirtilerin ortaya çıkmasından 1 gün önce ve hastalığın 5-7. günlerine kadar bulaştırıcıdır.

Grip tedavisi

Doktor değerlendirmesi sonrası doktor tavsiyesine göre ilaç kullanılmalıdır. Antibiyotiğin grip tedavisinde yeri yoktur. Antiviral ilaçlar doktorun gerekli gördüğü durumlarda kullanılır. Hasta istirahat etmeli, bol sıvı tüketmelidir. Ortamın havalanması ve uygun şekilde nemlenmesi sağlanmalıdır. Anne sütü alan bebekler, emzirilmeye devam edilmelidir. Genel olarak C vitamininden zengin (Portakal, mandalina, kivi, limon, roka, marul, brokoli, lahana, ıspanak) beslenilmelidir. Şikayetlere yönelik gerekirse doktorun önerdiği ateş düşürücü, ağrı kesici ilaçlar, burun tıkanıklığı için tuzlu su içeren burun damlaları kullanılabilir. Yaşı uygun çocuklarda ihtiyaç halinde tuzlu su ile gargara, boğaz pastilleri, ıhlamur gibi bitki çayları, ılık çorbalar rahatlatıcıdır.

Gripten korunmak için neler yapabilirim?

Öncelikle özellikle riskli kişiler her yıl grip aşısı yaptırmalıdır. Hasta insanlardan uzak durulmalı, kapalı ve kalabalık ortamlardan kaçınılmalı, havalandırma sağlanmalıdır. El hijyenine ve ortam temizliğine dikkat edilmeli, eller gerektikçe sabun ve suyla yıkanmalı veya alkol bazlı el dezenfektanları kullanılmalıdır. Öksürürken veya hapşırırken ağız ve burun dirseğin iç kısmıyla kapatılmalıdır. Dengeli ve sağlıklı beslenme, düzenli uyku, yeterli su içme bağışıklığımızı güçlendirir.

Grip aşısı kimlere yapılmalıdır?

6 aydan büyük öncelikle risk grupları olmak üzere herkes her yıl grip aşısı olmalıdır.

Risk grupları:

• 6 ay-5 yaş arası çocuklar
• 65 yaş ve üzerindeki yaşlılar
• Önemli sağlık sorunları olanlar (ciddi kalp, akciğer, karaciğer, böbrek, kan hastalığı olanlar)
• Huzurevi, rehabilitasyon merkezi gibi yerlerde kalanlar
• Bağışıklık sisteminde sorun olanlar (HIV virüsü taşıyanlar, uzun süreli kortizon tedavisi, radyoterapi veya kemoterapi tedavisi görenler)
• 6 ay-18 yaş arası uzun süreli aspirin tedavisi görenler
• Gebeler
• Sağlık çalışanları
• Yüksek riskli kişilere evde bakım verenler
• 6 aydan küçük bebeğin aile üyeleri ve bebeğe bakım verenler

Grip aşısı ne zaman yapılır?

Grip aşısı sonrası koruyucu antikorlar yaklaşık 2 haftada oluşur. Bu nedenle grip aşısı grip mevsiminden birkaç hafta önce uygulanmaya başlanmalıdır. Ülkemizde her yıl Ekim ayı sonuna kadar aşılama önerilir. Aşılama kış mevsimi boyunca yapılabilir.

Grip aşısı nasıl yapılır?

Grip aşısı 6 ay-8 yaş arası çocuklarda ilk kez yapılıyorsa 4 hafta arayla iki doz uygulanır. 8 yaşından büyük çocuklarda tek doz uygulanır. Herkes tam doz aşı olmalıdır. 6 aylıktan küçük çocuklara aşı uygulanmaz.

Grip aşısını her yıl yaptırmalı mıyım?

Her yıl mevsimsel gribe neden olan grip virüsü değişebilmektedir. Her yıl aşı içeriği Dünya Sağlık Örgütü’nün tavsiyeleri dikkate alınarak yeniden hazırlanmaktadır. Bu nedenle her yıl grip aşısı tekrarlanmalıdır. Aşı, yapıldığı grip sezonu için etkili olmaktadır. Aşının koruyuculuğu yaklaşık 6-8 ay sürer.

Grip Aşısının Yan Etkileri Nelerdir?

Aşı yerinde kızarıklık, hafif şişlik veya ağrı, nadiren ateş, halsizlik, kas ağrısı aşıdan 6-12 saat sonra başlar, 1-2 gün içinde kendiliğinden geçer. Nadiren ciddi alerjik reaksiyonlar görülebilir.

Grip aşısını neden yaptırmalıyım?

Aşı yaptırmak hastalanmanızı önlemeye yardımcıdır. Aşı %100 koruyucu değildir, grip aşısı sonrası da kişi gribe yakalanabilir. Fakat grip aşısı yaptıran kişiler hastalığı daha hafif geçirir ve hastaneye yatış, ciddi sorunlar ve ölüm görülme oranı azalır. Aşı yaptırmak etrafınızdakilerin hastalanmasını önlemeye de yardımcıdır. Özellikle 6 aydan küçük grip aşısı yapılamayan bebekleri bu şekilde ve anne sütü ile koruyabiliriz.

 Prof. Dr. Ayşe Berna Anıl

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı