Yetmişli yılların Türk filmlerinin babacan karakteri Hulusi Kentmen’i genellikle boynunda fuları, üzerinde robdöşambrı ile anımsarız. Bu imajıyla soyadının yaptığı çağrışımla da görmüş geçirmiş, varlıklı bir kent insanı modeli çizer Hulusi Kentmen.
Ne var ki, kentli olmanın imajdan çok bir kültür meselesi olduğunu biliyoruz. Kırsalın toprak üzerinde gelişen yatay kalkınma biçiminin aksine, sefertası gibi üst üste istiflenen apartman ve site yaşamının beraberinde getirdiği birlikte yaşama zorunluluğu, yeterli bir bilince dayanmayan kaotik bir kent yaşamını oluşturuyor. Tarım toplumundan kent toplumuna doğru evrilirken eski yaşam tarzını da kente taşıyan kırsal kesim, “taşı toprağı altın” dediği İstanbul başta olmak üzere (biraz da zorunlu olarak) yerleştiği büyük kentlerde yeni bir yerleşim ve yaşam biçimi oluşturdu. Sözünü ettiğim süreç, ülkemizin 70 yıllık öyküsüdür. Şu saatten sonra bu sürece müdahale etmenin ne derece mümkün olduğu da tartışılır.
Kentlilik, bir birikim işi. Sinemalar, tiyatrolar, konserler, parklar, bahçeler, fuarlar, kitap evleri, kütüphaneler, müzeler, dini yapılar; bulvarlar, caddeler, kent halkının ortak kullanım alanlarındandır. Yakın geçmişte kent yaşamına eklenen AVM’leri de unutmamak gerekir. Başta sözünü ettiğimiz apartman ve siteler de dahil, tüm ortak alanlar da sosyalleşme denen kavramı sağlıyor. Çocukluk yıllarıma özgü mahalle yaşamı ise başlı başına bir ortak yaşam örneği idi.
Özetlemek gerekirse, ortak kullanım alanları, eşyanın tabiatı gereği sosyalleşmeyi de beraberinde getiriyor. Ortak yaşam; aynı zamanda birbirimize tahammülü ve kabulü gerektiriyor. Bu, başlı başına bir uygarlık göstergesidir. İstisnaları saymazsak, İzmir’in bu konudaki karnesinin iyi olduğunu söyleyebiliriz.
Kültürel, sanatsal mekânlar ve etkinlikler şehir yaşamının vazgeçilmezleridir. Eğer bunları es geçersek, kent adına koca koca yeni köyler, kasabalar inşa etmiş oluruz. Bu etkinlikler toplumu eğlendirmekle kalmaz, modern dünyanın bireylerini oluşturur. Bunun oluşması için de bu türden etkinliklerin toplum tarafından birer gereksinim halini alması gerekir ki, bu da bir süreç ve kültür meselesidir. Bu sürece yerel yönetimlerin katkısı şarttır; bu alanda düzenlenen etkinlikler, beton bir kuşatma içinde sıkışan kent halkına nefes aldırır! İzmir’in bu konuda da şanslı illerden biri olduğunu anımsatırım. İddiam ve önerim odur ki: ülkemizdeki tüm büyükşehir ve ilçe belediye başkan adaylarının ve başkanlarının yurt dışında, özellikle Avrupa kentlerinde şehirleşme üzerine geziler ve incelemeler yapmalarıdır. Viyana, Roma, Londra, Budapeşte, Helsinki, Oslo ve diğerleri… Kentleşme sürecini bizden çok önce başlatan batı dünyasının mimari, sanatsal, tarihsel konularda neler yaptıklarını yakından izlesinler. Bizdeki olumlu-olumsuz farkları saptasınlar. Makul bulunanları bizde de uygulayıp yaşama geçirsinler.
İzmir örnek bir kent. Benim bu kentle ilgili sloganım şudur: “İzmir, içindeyken bile özlenen şehirdir!” Gelgelelim, burayı daha özlenir kılmak için yapılabilecek şeyler var. Örneğin, kentin merkezi olan Konak Alanını Arizona çöllerini çağrıştıran kaktüslerden kurtarıp, heykelciklerle süslenmiş fıskiyeli havuzlarla, insanların oturup kitaplarını okuyarak dinlendiği geniş yeşil alanlarla, canlı müzik yapan, resim, karikatür, gravür, heykel vb. çalışmaları yapan diğer sanatçılar için bir çalışma alanı yaratmak çok zor ve maliyetli olmayan işlerdir sanırım.
İzmir için özlediğimiz şeyler ve naçizane önerilerimizdir bunlar. Özlemlerinize kavuşmanız dileği ile, dostlukla kalın.
