Yunanistan ile Türkiye arasında 1923 yılında yapılan Nüfus Mübadelesi Anlaşması gereği oturdukları ata topraklarından göç eden Türkler ile Rumlar 100 yıl sonra bir araya geldiler. İzmir Seydiköylüler Derneği ile İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin işbirliğinde gerçekleştirilen Nostaljik Bergama Vapuru İzmir Körfezi Gezisi’ne Yunanistan’a göç eden Rum Mübadillerin torunlarının kurduğu dernekler katıldı.

     Mübadelenin 100’üncü yılın anısını her iki göç edenleri birlikte karşıladı.

     İzmir’in Mübadele ile göç verip göç alan ilçelerinden Gaziemir’de 2010 yılında kurulan Seydiköylüler Derneği önemli bir etkinliğe daha imza attı.

     Seydiköylüler Derneği’nin bu önemli etkinliğinde aynı ilçede kurulup faaliyet gösteren İzmir Seydiköy Mübadele Muhacirleri Derneği ve Ege Pomakları Derneği’de katılımlarıyla destek verdi. Yunanistan’da mübadele ile Türkiye’ye göç edenlerin, Anadolu’da aynı kaderi paylaşıp suyun Ege’nin öte yakasına göç edenlerin Selanik ve Midilli’de kurdukları Rum Mübadillerin dernekleri de 21 Ekim Akşamı ılık bir sonbaharın akşamında bir kez daha İzmir’de buluştular. Tarihi Buluşmaya İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer ev sahipliği yaptı. Bir araya gelen konuklar barış dileklerinin tercümanlar aracılığı ile bir diğerinin iletirken ortak temennileri ise; Her iki yaka halklarının kardeşliği ve Ege Denizi’nin iki ülke arasında barışı simgelemesi gerektiğiydi. Mübadelenin 100’üncü yılında bir arada olan her iki tarafın mübadil torunları buluştukları Nostaljik Bergama Vapuru’nda söyledikleri şarkıların duygusu ve oyunları da iç içeydi.

      Seydiköylüler Derneği ile Anadolu’dan Yunanistan’a göç edenlerin ortak duygularla ve aynı adlarla kurdukları dernekler birlikte düzenledikleri etkinliklerle Ege Denizi’nin iki yakasında barışa katkı vermeyi sürdürüyor.

      Dernek Başkanı Hakan Süvari’nin yönetiminde bir diğerinden farklı kültürel ve sanatsal etkinliklere imza atan Seydiköylüler Derneği Mübadelenin 100’üncü yılında da Türkiye ve Yunanistan’ın mübadillerini İzmir Körfezi Turu’nda bir araya getirdi. Etkinliğe Türkiye’den Seydiköylüler Derneği üyeleri ile Gaziemir’de faaliyet gösteren İzmir Seydiköy Mübadele Muhacirleri Derneği, Ege Pomakları Derneği ve Gaziemirliler Derneği katıldı. Yunanistan’da Anadolu’dan göç eden Rumların kurduğu Vasilakos Derneği ile Ege’de Birlikte Var Olma İletişim Derneği katıldı. Mübadil derneklerin etkinliğine İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, Gaziemir Kaymakamlığı Yazı İşleri Müdürü Selim Sadık, İyi Parti Gaziemir İlçe Başkanı Sedat Dağ, MHP Gaziemir Belediye Meclisi Üyesi Aydın Kemahlı, CHP Gaziemir İlçe Kadın Kolları Başkanı Neriman Balcı Türkeri, Yerel Haberci Dergisi İmtiyaz Sahibi Türker Küpcük, Pomak Dernekleri Federasyonu Yönetim Kurulu Üyesi İsmail Yüce, İzmir Seydiköy Mübadele Muhacirleri Derneği Başkanı Hilmi Öztop, Ege Pomakları Derneği Başkanı Gürbüz Öngören, Gaziemirliler Derneği Başkanı Selahattin Daver, Gaziemir Yeşil Mahalle Muhtarı Gülümser Gacener Elçin, Gaziemir Kent Konseyi’nin son genel kurulunda seçilen başkanı Günnur Berber ve TEMAD Gaziemir Şubesi eski başkanlarından İlhan Akbaş katılımlarıyla destek verdi.

      Etkinlikte konuşan Seydiköylüler Derneği Başkanı Hakan Süvari, Vasikolos Derneği Başkanı Athina Romoletti ve Ege’de Birlikte Var Olma İletişim Derneği Başkanı Villy Tentoma Zervou barış mesajları verdi. 100 yıl önce her iki ülke arasında yaşanan trajediden ders alınarak geleceğe yönelik barışı önceleyen bir bakış açısının önemine dikkat çeken konuşmacılar her iki halkların bunu arzuladığına vurgu yaptılar.

     İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer’de yaptığı konuşmada 100 yıl öncesinde Gülcemal Gemisi ile mübadil olarak bulundukları topraklardan bir başka topraklara göç edenlerin torunlarının barış mesajı vermesinin önemine dikkat çekti. Başkan Soyer “Gülcemal Gemisi’nin ruhunu yaşatmak adına düzenlediğimiz İzmir Körfezi Turu’na katılımlarınız için çok teşekkür ederim” dedi.

“Cumhuriyetin yüzüncü yılında elleri sımsıkı tutmaya devam edeceğiz”

Mübadele döneminde yaşanan zorluklara değinen Büyükşehir Belediye Başkanı Soyer, “İnsanın doğduğu, doyduğu toprakları geride bırakması çok büyük bir acı. Tek dileğimiz bundan sonra Ege’de ve dünyada böyle acıların bir daha yaşanmaması. Hepimiz yaşamdan ve barıştan yanayız. Atamızın ‘Yurtta sulh, cihanda sulh’ sözüyle aynı zamanda dünya barışını da takip etmeye devam etmeliyiz. Bu topraklarda yaşanan savaştan 12 yıl sonra, 1934’te Yunanistan lideri Venizelos Atatürk’ü Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterirken şunları söyledi: ‘Saygın bir ulus devlet olarak yeniden doğan ve anlaşabileceğimize kani olduğumuz Türkiye, uzattığımız dostluk elini büyük bir samimiyetle sıkarak kabul etmiştir.’ Cumhuriyetimizin 100’üncü yılında davetimizi kırmayarak, Yunanistan’dan gelen konuklarımızın ellerini sımsıkı tutmaya devam edeceğiz. İzmir’e hoş geldiniz. Şeref verdiniz. Mübadelenin anısına düzenlenen bu barış yolculuğuna emek veren herkese çok teşekkür ediyorum. Çocuklarımızın güle oynaya birbirlerine gidip gelecekleri bir barış denizi yaratmak umuduyla hepinizi sevgiyle, saygıyla selamlıyorum” diye konuştu.

“Ege Denizi’ni barış ve sevgi denizi haline getirme zamanıdır”

Seydiköylüler Mübadele Derneği Başkanı Hakan Süvari, “Biz mübadeleyi yaşamadık ama atalarımız mübadeleyi yaşamış kişilerdi. Dedem yaşadığı toprakları tekrar görmeyi çok isterdi ama nasip olmadı. Suyun iki tarafının elleri birleşerek Ege Denizi’ni barış ve sevgi denizi haline getirme zamanıdır” dedi.

Yunanistan Selanik Vasilakos Mübadele Derneği Başkanı Athena Rumeliotis, “Bizler bu toplantıda sizlerle birlikte olmaktan gururluyuz. Barış ve sevgi için böyle bir buluşmada olmaktan oldukça mutluyuz. Bizleri ayıran hiçbir şey yok tam tersi bizleri birleştiren bir sevgi var” açıklamasında bulundu.

Benzer acıları çocuklarımıza yaşatmayalım

Yunanistan Selanik Vasilakos Mübadele Derneği Onursal Başkanı Takis Roumeliotis, “Atalarımız zor günler geçirdiler. Mutlaka her halkın kendi acıları oldu. Bizler büyüklerimizin yaşadığı zorlukları çocuklarımıza yaşatmayalım. Barış ve sevgi içinde yaşamaları için elimizden geleni yapmaya çalışalım” dedi.

Ege’de Birlikte Var Olma İletişim Mübadele Derneği Başkanı Viliy Tentoma da, “Bugün sizlerle birlikte olmaktan çok mutlu ve gururluyum. Umuyorum ki bu tanışmayla uzun yıllar çok güzel işler başaracağız” ifadelerini kullandı.

Mübadele ve öncesinde, sonrasında yaşanalar…

     Birinci Dünya Savaşı sonrasında İtilaf Devletleri tarafından işgale uğrayan Anadolu ve İstanbul 3 yıldan uzun bir süre aralarında İngiltere, Fransa, İtalya ve Yunanistan’ın bulunduğu işgal kuvvetleri tarafından yönetilmişti. Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkışından sonra başlayan Milli Mücadele 9 Eylül 1922 İzmir’in işgaline son verilmesiyle TBMM ordularının zaferi ile sonuçlanmıştı. Kurtuluş Savaşı’nın ardından imzalanan Lozan Anlaşması ile birlikte İtilaf Devletleri işgal ettikleri Anadolu ve İstanbul topraklarından geri çekilirken bağımsız Türkiye Devleti’nin kuruluşunu tanımışlardı. 29 Ekim 1923 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin ilanı sonrasında gerek dünya savaşının gerekse Kurtuluş Savaşı’nın yaralarını sarmaya çalışan Atatürk ve arkadaşları Türk Milletini medeni devletler seviyesine yükseltme çalışmalarına girişmişlerdi.

     Savaşın bir diğer tarafı olan Yunanistan ise bir yandan “Küçük Asya Felaketi” adını verdikleri trajediyle uğraşırken diğer yandan savaş sonrasının rejim sorunlarıyla boğuşmaktaydı.

     İşte bu atmosfer içinde özünde kendi soydaşlarının mal ve can güvenliğini sağlamak için olsa da göç sırasında yaşanan dramlar ise her iki ülke halkının mübadilleri açısından oldukça can yakıcıydı.

     Türk Ordusunun 9 Eylül’de İzmir’e girmesiyle birlikte İzmir ve çevresinde yaşayan Rum ahalisi Kordon boyuna akın etse de onların tümünü alacak gemilerin bulunmadığı gerçeği ile karşı karşıya kaldılar. Atatürk’ün suça karışmamış hiçbir gayri Müslim halkın can güvenliği tehlikesinin bulunmadığını ilan etmiş olsa da, canın telaşına kapılmışların yarattığı izdihamın önü elbette alınamadı. İzmir Körfezi’ne demirlemiş İtilaf Devletleri donanmaları bu trajediyi yalnızca seyretmekle yetinmişlerdi. Savaşın olağanüstü şartlarına karşın karşılıklı anlaşma sonrasında TBMM’nin vereceği özel izinle yerli Rum halkı Yunanistan’dan gelen donanmaya bindirilerek İzmir’den ayrılmışlardı.

     Lozan Anlaşması ile birlikte önce Anadolu’daki Rumlar Yunanistan’a, sonarsında aralıklarla Yunanistan’daki Türkler Anadolu’ya bir kez daha karşılıklı göç ettiler.

    Nüfus Değişimi yani Mübadele ile birlikte karşı tarafa göç edenler oralarda ilk başlarda büyük sıkıntılar ve toplumsal travmalarla karşılaşmışta olsalar yeni yurtlarında yeniden yaşamlar kurdular.