Çocukluk ve gençlik yıllarında, iş güç arasında dünya telaşıyla farkında olunmadan geçen yılların ardından; sevdiklerimizin, akranlarımızın da bir bir aramızdan ayrılmaya başlamasıyla ömrün çok uzun olmadığını, hızla tükenip gittiğini idrak etmeye başlıyor insan.

     Âşık Veysel’in dediği gibi dünyaya geldiğimiz anda ömür yolunda yürümeye başlarız aynı zamanda.
     İlk bakışta ömür denilen yol çok uzun görünür gözümüze.  Gündüz gece yol alırken günler ayları, aylar yılları, yıllar mevsimleri kovalarken peşi sıra; yolun bir dakka miktarınca olduğunu aklımızın ucundan bile geçirmeyiz.

     Neşet Ertaş Usta’nın dediği gibi; ‘’Dünyanın rengine kanıp, hayale aldanıp, boşuna yanarız.’’

Aklıma düşen bu duygu ve düşünceler benim TRT ekranlarında senelerdir yayınlanan ‘’Ömür Dediğin ‘’ adlı programı ilgiyle takip etmeme vesile oldu.

Program, Emel Taşçıoğlu’nun sesinden “Ömür Dediğin”  türküsü ile başlar. Programın kimlik kartını, felsefesini türkünün ilk dizeleriyle buluverirsin.

     Bir insan ömrünü neye vermeli
     Tükenip gidiyor ömür dediğin

     Yolda kalan da bir yürüyen de bir
     Savrulup gidiyor ömür dediğin

     Programa çıkan dedeleri nineleri seyrederken, söylediklerini dinlerken ilk aklımla gelen düşünce,’’ bu yaşlara gelebilirsem ben nasıl olacağım, ömrümle ilgili neler söyleyeceğim’’ oluyor.’’ Onlar gibi metanetli tevekkül sahibi sabırlı olup hikmet dolu sözler ağzımdan çıkabilecek mi ?’’ derim kendi kendime.

     Bir de aklıma rahmetli dedelerim, ninelerim düşer. Yüreğime bir taş oturur, boğazım düğümlenir içim sızlar.

     Programda dinlediğim dedelerimizin, ninelerimizin ömür kitabının tam ortasından içtenlikle söyledikleri hikmet dolu sözleri ibretle dinlerim.

     Ağızlarından dökülen o ömürlük cümleleri dinleyen nice filozof, şair, ozan eminim onlara imrenirler.

     Programı izlerken aklım; hayatın telaşından bir anlığına olsun kurtulur, ömre dâir sorgulamalara gider.

     Ömrün üç günden ibaret olduğunu, misafir olduğumuzu, zamanın dün bugün yarından ibaret olduğunu yüzümüze şamar gibi vuran bir programdır.

     “Ömür Dediğin‘’programının yolcularını dinlerken; bazen güler bazen gözlerim buğulanır, özüme yolculuk yaparım.

     Yılların yüklerini omuzlarında, yaşanmışlıklarını yüz çizgilerinde, emeklerini nasırlı parmaklarında, yorgunluklarını dizlerinde görürsün.

     Sivaslı Turan Dede kendini aşmış bir bilgelikle bakın nasıl anlatıyor ömrünü:

     “Âmâların kendi dünyaları vardır. Kendine has dünyaları siz bilmezsiniz. Bu  dünyayı siz nerden bileceksiniz. Dünya bir pencere  oğul sen bakıp geçtin.Ben bakmadan geçtim .İşte o kadar.’’

     Hasan Ertanır Dede; Eşi Hatice’sine olan hasretini, sevdasını çakmak çakmak gözlerinden yanaklarına dökülen yaşlarla bakın nasıl içli içli anlatıyor:

     “Haticeeem dünyadan göçeli 1918 gün oldu bugün. Nasıl da saymam. Sayılmayacak bir Hatice değildi ki. Şişenin içindeki sinek gibi yaşıyorum. Ölmeyecek kadar soluk alıp veriyorum.’’

     Hasan Dedenin aşkına imrenmemek elde değil. Bu âlemde tüm sevenlere örnek olacak bir aşk hikâyesi. Ne derler ölüm Allah’ın emri şu ayrılık olmasaydı.

     13 yıldır akıl hastası olan eşine bakan Hamza Dede; ‘’Ömür dediğin bir gölgede koşmak gibidir” diyor.

     Ömrü bir gölgeden gelip geçmeye benzetiyor. Sanki Platon’u okumuş, Shakspeare’in serenatlarını ezberlemiş.

     Uşaklı Ümmü Gülsüm Nine bakın su misali akan zamanı nasıl da yalın anlatıyor “Kocayıp gitmişim, haberim yok’’

     Karacaoğlanları, Âşık Veyselleri, Neşet Ertaşları; kitaplarda,  gözden uzaklarda aramayalım. Hepsi, bizlere bir nefes kadar yakınlar. Sadece biz bakmasını bilelim…

     İnsanın, bu dünyada en çok tükettiği şey nedir sizce? Para mı, mal mı mülk mü?

Hayır, hepsinden öte en çok harcadığımız, yerine bir daha koyamadığımız belki de tek şey tükettiğimiz nefes, harcadığımız ömürdür.

     Esnafın biri kepenklerini kapatırken her akşam  “bugün de zarardayız’’ dermiş. Çarşı esnafı; dükkânı dolup taşan bu esnafın sözüne bir anlam veremez, hayret edermiş.

En sonunda bu sözün hikmetini sual eylemişler. O da ‘’mal mülk kazanabiliriz fakat harcadığımız ömrün bir anını bile bir daha geri getiremeyiz, yerine koyamayız. Bundan daha büyük zarar ne olabilir? ’’diye cevap eylemiş.

     Bir Urfa uzun havası, tükettiğimiz ömrü bakın nasıl anlatmış:

     Tükendi nakdi ömrüm
     Dilde sermayem bir ah kaldı
     Derun-i derdimi Lokman’a gösterdim

     Eyvah! bu derdin defnine çare
     Hakiki bir ilah kaldı.

     TRT’nin “Ömür Dediğin” programının belki de en önemli özelliği ; izleyenlerine bir insanın ömrünü neye vermeli sorusunu sordurup, hayatımızı  sorgulamaya sevk eden bir program olmasıdır.

     Her insan ayrı bir dünya ama işinözü sevgi, öznesi iyi bir insan olmaktır.

Bir insan ömrünü neye vermeli sorusuna Barış Manço ‘’Yaz Dostum ‘’ şarkısında bakın nasıl cevap veriyor.

     Yaz dostum, yoksul görsen besle kaymak bal ile  

     Yaz dostum, garipleri giydir ipek şal ile

     Yaz dostum, öksüz görsen sar kanadın kolunu

     Yaz dostum, kimse göçmez bu dünyadan mal ile !

     Barış söyler kendi bir ders alır mı?

     Yaz dostum, su üstüne yazı yazsan kalır mı?

     Esen kalınız.