T.C. Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanı Mehmet Akarca’nın da konuk olduğu, Sığınmacılar ve Göçmenlerle Dayanışma Derneği (SGDD) ve Mülteci Destek Derneği (MUDEM) tarafından organize edilen toplantıya, bu hafta kapsamında Türkiye genelinden 140 yerel medya temsilcisinin yanı sıra Suriyeli gazeteciler de katıldı. Toplantıya Yerel Haberci adına İmtiyaz Sahibi Türker Küpcük’te katıldı.

Aralık ayına kadar devam edecek ve 600’den fazla gazetecinin katılımının hedeflendiği basın buluşmalarının açılış konuşmasını kısa adı SGDD olan Sığınmacılar ve Göçmenlerle Dayanışma Derneği Genel Koordinatörü İbrahim Vurgun Kavlak yaptı.

Kavlak, dernek ve çalışmaları hakkında bir sunum yaptı. Günümüzde saniyede iki kişinin yaşadığı toprakları terk etmek zorunda kaldığını belirten Kavlak, “Bu rakam dakikada 30 kişi ve günde 45 bin kişinin maalesef ki yerlerinden olduğu anlamına geliyor. Türkiye Eylül ayı itibariyle 3 milyon 567 bin 658 Suriyeliyi ülkesinde ağırlamaktadır. Şu anda Türkiye’nin neredeyse her ilinde Suriyeli nüfusu bulunuyor. Suriyeli sığınmacıların yanı sıra çokta gündeme gelmeyen toplamda 400 bine yakın 85 ülkeden gelen sığınmacı ve mülteciyi ağırlamaktayız” dedi.

Toplantıya katılan T.C. Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanı Mehmet Akarca yaptığı konuşmada insan sevgisini ve yaşama hakkını işledi. Akarca “Burada insan sevgisi konusunun altını çizmek istiyorum. Çocuğunu kucağına almış, karısının elinden tutmuş, annesinin arkasından ceketine yapışmış insanlar… Birkaç tanesi can havliyle Türkiye sınırına doğru koşarak geliyor. Arkadan ateş açmışlar onlardan kurtulmaya çalışıyorlar ve Türkiye sığınıyorlar. Ondan sonra da Türkiye ne yapacak? Tabi ki sınırlarını açacak, bağrına basacak. Başka bir şey olması mümkün mü? İnsan sevgisi bu değil mi? Ama gördük değil mi birlikte? Çocuğuyla koşan adama çelme takan kameraman da var. Yazın sıcağında, güneşin alnında, su bile vermeden, bir tel örgünün arkasına yaptıkları alanda bu insanları bekleten ülkeler de var. Düşünüyorum, bu durumun üstesinden Türkiye geldi. O bölgede hayat normale döndüğü zaman, bu insanlar tekrar ülkelerine dönecekler ve döndüklerinde Türkiye'yi çok seven insanlar olacaklar. Türkiye Cumhuriyeti devleti olarak mülteci ve sığınmacı meselesine çok büyük bir hassasiyetle yaklaşıyoruz. Bu konu çok önemli. Biz bugün, bu 4 milyon insanı büyük bir memnuniyetle bağrımıza basmış durumdayız ve bu işi en güzel sonuca ulaşana kadar devam ettireceğiz. Avrupa Birliği bazı konularda Türkiye’ye fonlar ayırır. O fonlar devlet tarafından onaylandıktan sonra yürürlüğe giriyor. Bu toplantının finansal desteğini Avrupa Birliği veriyor ama devlet tarafından tasdik edildiği için biz burada bu toplantıları gerçekleştirebiliyoruz. Bunlar devlet tarafından onaylanan projelerdir”dedi.

AB Türkiye Delegasyonu Uluslararası İşbirliği Sorumlusu Pierre-Yves Bellot’ta bir sunum gerçekleştirdi. Gazetecilerden gelen soruları yanıtladı. Türkiye'nin sığınmacılara vermiş olduğu desteği takdire şayan olarak dile getiren Bellot, çalışmalar hakkında bilgi verdi. Suriyeli çocukların eğitimi konusunda da büyük yatırımlar yapıldığını ifade eden Bellot, “Türkiye dünyanın takdirini kazanmış durumda. Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı Suriyeli öğrencilere kapılarını açmış ve bu öğrencilerin kayıp bir neslin olmasını engellemek amacıyla eğitimlerine devam etmekte. Avrupa Birliği mali yardım fonlarının öncelikli alanlarının bir tanesini de Suriyeli sığınmacı çocukların bu eğitimi oluşturuyordu ve bunun için yaklaşık 1 milyar avroluk bir yatırım gerçekleştirdik. Eğitim alanındaki bu yardımın amacı elbette ki okula devamlılığın arttırılması ve yine aynı şekilde bunları sonuçlarından ölçülmesiydi” dedi.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) Türkiye Dış İlişkiler Görevlisi ve Sözcüsü Selin Ünal da basın buluşmalarında bir sunum gerçekleştirdi. Dünyada bir sığınmacının başka bir ülkede yaşama süresinin ortalama olarak 20 yıl olduğuna değinen Ünal, “Aslında bu insanlar 20 yıl boyunca mülteci olarak yaşıyorlar. 20 yıl hayat demek, gittiğiniz, dilini, kültürünü bilmediğiniz bir yerde yeniden ayağa kalkmak demek. Yaşlı bir insansanız daha farklı ihtiyaçlar içindesiniz. Dolayısıyla gerçekten insanları çok fazla mağdur eden bir süreç” diye konuştu.

Sığınmacı ile göçmen kavramları arasındaki farkı sürekli anlatmaya çalıştığını belirten BMMYK Sözcüsü Ünal, “Göçmenin bir koruma ihtiyacı yok aslında. Geri dönebilir ama bir sığınmacının ülkesine döndüğünde savaş ortamının içinde olma riski var. Hayatını kaybetme riski var. Biz, belki bunu haber kanallarında okurken, yazarken ya da dinlerken, gördüğümüzde okuyup geçiveriyoruz. Ama aslında politik anlamda bakarsanız Suriyeli göçmen olarak tanımladığımız bir kişinin, bir koruma ihtiyacı içinde olduğunu göz ardı ediyoruz” ifadelerini kullandı.

Basın buluşmalarının ikinci günü, Mülteci Destek Derneği (MUDEM) Genel Koordinatörü Safa Karataş’ın dernek ve proje hakkında bilgilendirmesiyle başladı. Karataş, “Doğrudan insanlara anadilinde ulaşabilmek adına hukuki danışmanlık, psiko-sosyal destek faaliyetleri ve bununla beraber en önemli faaliyetlerden bir tanesi belki genel halkla uyum ve bütünleşme faaliyetleri gibi faaliyetler yürütüyoruz. Sosyal barışa katkı sunduğumuz düşünüyoruz. En azından böyle bir çabamız var. Bu anlamda mültecilerin Türkiye'deki entegrasyonu ve uyumu da bizim için hayli önemli bir konu” şeklinde konuştu.

Kavlak: “Mültecilerle ilgili medyada yer alan her haber algıyı yönlendirmektedir”

MUDEM Genel Koordinatörü Safa Karataş’ın ardından söz alan SGDD Genel Koordinatörü İbrahim Vurgun Kavlak ise dernek hakkında verdiği kısa bilgilerin ardından mültecilerle ilgili doğru terminoloji ve kavramların kullanımı hakkında bir sunum yaptı. Göçmen, mülteci, sığınmacı ve geçici koruma ile ilgili tanımları anlatarak, medyadaki yanlış kullanımların en aza indirilmesi gerektiğini belirten Kavlak, basında yer alan her haberin insanların bakış açısını doğrudan değiştirdiğine de dikkat çekerek, “Mültecilerle ilgili medyada yer alan her haber algıyı yönlendirmektedir. Bu konuda gerçekten hassasiyet gösterilmesi gerekiyor” diye konuştu.

Ülkeler, göç konusunda üç kalıcı çözüm ürettiler

2. Dünya Savaşı'ndan sonra özellikle Avrupa'da çok ciddi bir nüfus hareketliliğinin oluştuğunu ve bu nüfus hareketleri evresinde ülkelerin sınırlarının değiştiğini ifade eden İbrahim Vurgun Kavlak, “İnsanlar yer değiştirdi ve işte bu yer değiştirmelerden kaynaklı sıkıntıları çözebilmek amacıyla ülkelerde konuya uluslararası çözüm getirme arayışı içerisine girdiler. Ardından 3 kalıcı çözüm tespit etmiş oldular. Bunlardan birincisi gönüllü geri dönüş, ikincisi yerel bütünleşme, üçüncüsü de üçüncü bir ülkeye yerleştirme. Gönüllü geri dönüş dünyada en fazla uygulanan çözüm olmakta. Yani kişilerin ülkelerindeki mültecilik yaratan sebepler ortadan kalktığında gönüllü olarak ülkelerine geri dönmesi. İkincisi yerel bütünleşme dediğimiz konu. Yerel bütünleşme, kişilerin sığındıkları ülkelerin kültürlerine, sosyal yapısına uyum sağlama süreçlerinin sonunda mültecilik statüsü de alarak ve devamında da belki vatandaşlığa geçmeleriyle son bulacak bir bütünleşme durumudur. Bu henüz Türkiye'de çok mümkün olmayabiliyor. Bunun da sebebi Türkiye'nin yine 1951 Cenevre sözleşmesine coğrafi bir kısıtlama ile imza atmış olması. Türkiye, Avrupa Konseyi'ne üye olan ülkelerin dışından gelen kişilere mülteci demiyor. Üçüncü olarak, üçüncü bir ülkeye yerleştirme konusunda ise her yıl ülkeler Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’ne belli kotalar belirlerler ve belirlenmiş olan bu kotalar çerçevesinde mülteci statüsü tanınmış olan kişiler Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği aracılığıyla bu ülkelere yerleştirip üçüncü bir ülkede hayatlarına devam ederler. Bu aslında dünyada en az uygulanan çözüm. Toplam mülteci nüfusunun sadece yüzde biri üçüncü ülkeye yerleştiriliyor” dedi.

Gürses: “Ayrımcılık algısı oluşturulmasını doğru bulmuyorum”

Kavlak’ın ardından yerel medya mensuplarıyla bir araya gelen Kanal D Ankara Temsilcisi Ercan Gürses de ‘Medya ve Etik’ konusunda bir konuşma yaptı. Etikle objektivite kavramının doğrudan ilgisi olduğunu düşünmediğini dile getiren Gürses, “Aslında herkesin objektif olmadan subjektif bakış açısıyla bir haberi verdiğini düşünüyorum. Ama bu süreç zarfı içerisinde en azından bazı etik değerlere uyarsak mesela haberi oluştururken en azından iki tarafın da sesini duyurmak adına toplumsal sorumluluk içerisinde hareket edersek, bütün taraflarla istişare ederek bu haberi değerlendirirsek, bu bizi daha etik davranmaya itebilir. İçinde bulunduğumuz toplumda, ‘Bana ne? Neden ilgilenmeliyim?’ dediğimiz birçok şey de olabilir. Ama habercilik yaparken bunu söyleyemeyiz. Çünkü topluma zarar verebilecek bazı konular vardır. Mesela devletin çok önemli sırlarını sorgulamadan açığa çıkarmanın etik habercilik olmadığını düşünüyorum. Aklıma gelen ilk örnek olduğu için söylemek istedim. Bunun dışında etik bazı değerler var. Toplumun bazı değerleri var. Suriyeli sığınmacılar gündeme geldiğinde mesela onları toplumda düşmanlaştıracak, ayrımcılık yapılmasına yol açacak haberlere özellikle yer vermemek gerekir. Algıları bu şekilde işlemeyi de doğru bulmuyorum” şeklinde konuştu.

Güler: “Medya’da çocuğun yanlış temsili duyarsızlaşmaya sebep olabilir”

Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) olarak çocukların medyada nasıl temsil edildiği konusunda çok dikkat edilmesi gerektiğini dile getiren UNICEF Türkiye İletişim Uzmanı Tülay Güler, “Sadece biraz daha fazla izlenecek diye çocuk üzerinden duygu sömürüsü yapılmaması ya da çocukların onur kırıcı faaliyetler içinde görüntülerine yer verilmesi doğru değil. Sosyal medyada çocuğun kullanımı konusunda da çok fazla kontrolsüzlük söz konusu. Bununla ilgili biz UNICEF olarak çocukların medyada bu şekilde yer almasına izin verilmesini çok uygun bulmuyoruz. Ama bu aslında kişisel bir tercih. Çünkü örneğin Aylan bebek fotoğrafını kullanmak çok daha fazla insanın canını yakmakla beraber, çok daha fazla insanın harekete geçmesine sebep olacak. Ama bir süre sonra bu fotoğrafları görmek insanlarda bir alışma sürecini de yaratabilir ve duyarsızlaşmaya da neden olabilir. O yüzden bu tarz görüntülerin yer alması gerçekten biraz da kişisel görüşlerle, vicdani hesaplaşmalar sonucunda yapılmasına karar verilmesi gereken bir konu. Ama dediğim gibi biz UNICEF olarak genel anlamda çocukların bu şekilde medyada yer almasının olumsuz sonuçlarını daha fazla düşünüyoruz” diye konuştu.

Basın buluşmalarının ikinci gününde Global Haber Ankara Temsilcisi Faruk Demirel, TRT Dış Haberler Müdürü Ahmet Görmez ve gazeteci ve fotoğraf sanatçısı Mürsel Acay’da medya mensuplarıyla kısa bir sohbet gerçekleştirerek, mülteciler konusunda görüşlerini ve yapılan haberlerin içeriklerinde nelere dikkat edilmesi gerektiğini anlattılar.

Sohbette sosyal medya konusuna değinilirken, sosyal medyanın etkili kullanıldığı zaman insanları etkileme potansiyeli olan ciddi bir silah olduğunu ifade eden Faruk Demirel, “Sosyal medyaya yansıyan haberler konusunda dikkatli olmak lazım. Sosyal medyanın kışkırtmalarıyla büyüyen olaylar konusunda bizlerin bu haberleri ekrana taşımayarak bir otokontrol vazifesi gördüğünü düşünüyorum. Çünkü çok lokal bir olay, bir ilin bir ilçesinin belki bir kasabadan daha küçük bir beldesinde meydana gelen bir olay, eğer bizim aracılığımızla Türkiye'nin gündemine getirilirse bütün Türkiye genelini etkileyebilecek bir potansiyel taşımaktadır” şeklinde konuştu. Aynı konuyla ilgili olarak Ahmet Görmez ise, “Sosyal medyayı dinamit gibi bir maden açmak için de kullanabilirsiniz. Birilerine saldırıp, onun hayatını sona erdirmek için de kullanabilirsiniz. İyi ya da kötü kullanmak sizin elinizde. Nasıl ki bir elinde dinamit olan herkes iyi niyetle değilse, sosyal medyada da herkes iyi niyetli değil. Birkaç gün önce uluslararası bir araştırma vardı, ‘Sosyal medyada yalan bir haberin yayılma hızı doğru bir haberin yayılmasından 6 kat daha fazla’ diye. Çünkü yalan haber, sansasyon üzerinden gidiyor ve sansasyon çok daha hızlı bir şekilde ilerliyor” dedi.

2012 yılında Suriye’de başından geçen ve kendisini çok etkileyen bir olayı paylaşan TRT Dış Haberler Müdürü Görmez, savaş anında bir yerden kaçmanın ne demek olduğunu şu sözlerle anlattı:

“Hatay’la Suriye sınırında Azmarin Köyü’nün orada sığınmacılar Asi Nehri’nden Türkiye'ye kaçmaya başlamıştı. Bir anne, elinde bebeği. Herhalde bebek en fazla 40 günlük ufacık bir şeydi. Kadın kayığın içinden bebeğini bana uzattı. Biz kıyı tarafındayız ve kayık ufak ufak sürükleniyor. Şimdi düşünüyorum, kadın beni tanımıyor. Ben ruh hastası olabilirim, çocuğu alıp suya atabilirim. Çocuğu öldürebilirim, kaçırabilirim. Belki suya düşecek çocuk bilemiyorsunuz yani. Annenin kıyıya çıkıp çıkmayacağı da belli değil. Çünkü orası sıkıntılı bir kayalıktı. Bebeği aldım sonra anne de geldi, bebeği teslim ettik. O zaman çocuğum yoktu. Şimdi olsa muhtemelen atlar da alırım çocuğu. Ben ne zaman yolda bir Suriyeli görsem, aklıma o insanlar geliyor. İnsanlar için bir sorumluluğumuz var. Hangi dili konuştuğu, hangi dine mensup olduğu, ne yaptığı hiç önemli değil. Eviniz var. Mahalleniz var. Komşularınız, arkadaşlarınız, aileniz var. Hayatınızda bunların hepsinin bir anda elinizden gittiğini düşünsenize. Şimdi kim bunların tamamını bırakıp gidebilir? Ben bunu Gazze'de gördüm. Ben bunu Kuzey Irak'ta gördüm. Ben bunu Suriye'de gördüm. Afganistan'da gördüm. Şimdi ‘Suriyeliler Suriye'ye dönsün’ diyorlar. Nereye dönecekler? Hangi eve dönecek? Evi yok, apartman yok, o mahalle yok ortada. Basın mensupları olarak bunu göz ardı etmememiz gerekiyor.”

Görmez’in konuşmasına ek olarak Mürsel Acay da yaşadıklarını şöyle anlattı: “‘Suriyeliler dönsün’ diyoruz. 1992 yılında güvenli bölge oluşturulduktan sonra dönebildiler. Ben Kuzey Irak'a göreve gittiğim zaman o dönemde çocuk olanlar büyümüş orada idareci olmuşlar, polis müdürü olmuşlar, iş adamı olmuşlar. 2000’li yıllarda Suriye'de gazetecilik yaptığım dönemde Suriye'ye Türk malı çok giderdi. Türk haftaları düzenlenir, bizim mallarımız orada satılırdı. İthalatların büyük çoğunluğunu bizden yaparlardı. Niye? Türkiye'yi dost olarak gördükleri için… Ancak şimdi ölümün kol gezdiği o yerlere geri dönmelerini istiyoruz. Suriyeli dostlarımıza elimizden geleni yapmak zorundayız. Biz aynı durumda olsaydık ve oraya gitseydik eminim ki Suriyeliler de bize aynı muameleyi gösterilerdi.”

Günün son oturumunda ise Suriyeli gazeteciler Ali Mohammed Shereef, Elham Esmail Hakkı ve Subhi Dusouki, “Suriyeli Gazetecilerin Gözünden Mülteciler” başlığı altında konuşmalar yaptılar.

Konuşmasında yaşadıkları ve içinde bulundukları durumu anlatan Ali Mohammed Shereef, “Medya çalışanları olarak çok önemli ve çok büyük bir görev yerine getirmekteyiz. Medya her zaman geleceğin şekillenmesinde büyük bir söz sahibi. Gerçeğin insanlara aktarılması büyük bir sorumluluktur. Biz her zaman sizin sevginize, bize karşı davranış biçiminize ve sizin kendi ülkenize olan sevginize hayranız. Keşke biz de kendi ülkemizde işlerimizi yapabilseydik, keşke bizim de böyle bir hükümetimiz olsaydı. Ama ne yazık ki böyle oldu” şeklinde konuştu.